Kultura.az

Aprel ayının 25-i əsgər ölümlərinə son dedikləri üçün şərlənərək habs edilmiş səkkiz Nidaçı dostumuzun növbəti məhkəməsi idi və bir xeyli dostlar, qohumlar, valideynlər məhkəmə prosesində iştirak etmək üçün Ağır cinayətlərə dair məhkəmənin önünə yığışmışdı. İnsan izdihamının içində psixoloq Elmir Əkbəri görəndə bir xeyli təəccübləndim, çünki Azərbaycan kanallarına çıxışı olan və istənilən proqrama dəvət ala bilən bir insanın xüsusi bir azadlıq və cəsarət göstərib bu gənclərin məhkəməsinə gələcəyinə inamım yox idi və düzünə qalsa heç indi də yoxdur.

Əvvəl elə bildim ki, bu günlərdə həbs edilmiş fırıldıqçılıqda ittiham edilən İlham Mirzəyin məhkəmə prosesinə gəlib. Axı İlham Mirzəyev də dırnaqarası psixoloq idi və hətta elmi dərəcəsi belə var idi, ancaq hələ bir nəfər də bilmirdi ki, bu insan həmin elmi dərəcəni hansı elmi işinə görə alıb və bu elmi iş Azərbaycan psixologiya elminə nə kimi yeniliklər gətirib. Ancaq sonradan bilindi ki, Elmir bəy İlham Mirzəyevin deyil ölkənin bir nömrəli fırıldaqçısı olan İlham Əliyevin fırıldaqçılığının nəticələrinə baxmağa gəlib.

Sevindim, göstərdiyi bu cəsarəti ürəyimdə alqışladım da, ancaq Elmir bəyin gözlərindəki təlaş və qorxunu görməmək də mümkün deyildi. Elmir bəy kimi psixoloq olmasam da onun gözlərindəki təlaş o qədər açıq aşkar idi ki, bunu görməmək mümkün deyildi. Axı niyə gəldim, gərək gəlməyəydim, burda olduğum bilinsə nələr olacaq kimi sualların onu yeyib bitirdiyi, gəlişinə peşman etdiyi hər halından bəlli idi. Adam istəyirdi ki, Elmir bəyə orda bir növ psixoloqluq etsin, desin ki, Elmir bəy, bu qədər narahat olmayın, ömründə bəlkə də bir dəfə üstün cəsarət göstərib bura qədər gəlmisiniz, qorxmayın heç nə olmaz, nə də olsa siz içəridə olan o səkkiz gənc deyilsiniz, onlar və ailələri qədər narahatlıqlarınız və məhrumiyyətləriniz yoxdur, birdə ki, heç ac da deyilsiniz, ütülü kastyumunuz, qeydiyyat dəftəriniz də əlinizdədir. Uzaq başı bir şey olsa deyərsiniz ki, mən bir psixoloqam və həbsdə olan bu səkkiz gəncin psixoloji vəziyyəti haqqında elmi araşdırma aparıram, canlı müşahidə aparmağa gəlmişəm.

Polislər bütün yolları bağlamışdı, içəri girmək istəyən valideynlərə, qohumlara, dostlara hədsiz davranışlar sərgiləyirdi, geri itələmələr, gözləyin də ölməyəcəksiz ki, kimi tərbiyəsiz müraciətlər, gözbərəltmələr, dubinka göstərmələr isə məsələni daha da qəlizləşdirirdi, ancaq Elmir bəy bütün bu baş verənlərə olduqca ürkək və sakit halda seyrə dalmışdı. Elə bilirdi ki, indi bu polislərin içindən bir nəfər çıxıb nümayişkaranə halda ona deyəcək ki, ə sən burda nə gəzirsən, olmaya sən də müxalifətə qoşuldun, Ulu öndərin müqəddəs irsinə xilaf çıxdın?. Əgər belə bir şey olsa nə deyərəm, gəlişimə necə izah verərəm, ümumiyyətlə verə bilərəmmi kimi düşüncələr hörmətli psixoloqu gücdən salmışdı.

Haqqının tapdanılması, polislərin vətəndaşlara qarşı olmaması gərəkən rəftarları Elmir bəyin qətiyyən hisslərinə təsir etmirdi və növbə mədəniyyətindən, Avropa, Qərb dəyərlərindən bəhs edən bu insanın üstəlik psixoloqun bircə dəfə də olsun ağlına gəlmirdi ki, polislərə insanlarla, müvəkkil yaxınları ilə belə davranmağın düzgün olmadığını desin. Əvəzində isə qeydiyyat dəftəri də əlində polislərin darğalığına aciz halda tamaşa edirdi.

Ancaq Elmir bəyin sonradan status yazdığı və bəyənmədiyi gənclər hər vəchlə işini kobudluq və hörmətsizlik üzərində qurmuş polislərə başa salmağa çalışırdı ki, bu cür danışıq və rəftar tərzi yaramaz.

Elmir bəy məhkəmə prosesindən sonra yazdığı statusda gənclərin həbsdən çıxmasına səbəb kimi onların həbsdə psixikasının zədələnəcəyi və həbsdən qatı cani kimi çıxacağını göstərib. Yəni ki, bu gəncləri buraxın, yoxsa qatı cani olarlar.

Elmir bəy hələ anlamayıb ki, bu səkkiz gəncin ümumən həbs edilmiş istənilən günahsız insanın həbsdən çıxarılmasına tək səbəb elə onların günahsız olmasıdır. Yoxsa həbsxanada keçən illər heç bir insanı qatı caniyə çevirmir. Çünki ən sadə məntiqlə cəza çəkmə və islah etmə məntəqələrinin ən əsas işi günahkar və cəzalı insanları səhv addımlarından uzaqlaşdırmaq və islah etməkdir. Bəli, ola bilər ki, Azərbaycan reallığında həbsə düşən bir insan oradan qatı cinayətkar kimi çıxsın ancaq bunun da səbəbi cəza çəkmə müassisələrində olan acınacaqlı vəziyyət ola bilər.

Səkkiz Nidaçı gənc isə ümumən qatı cani ola bilməzlər, çünki onlar illərin və zamanın insan həyatında nə qədər önəmli olduğunu anayırlar və elə bu anlayışları indi həbsdə olmaqlarına səbəbdir. Ömrünün hələ olduqca gənc yaşlarında vətənə xidmət etmək üçün əsgər getmiş 18-19 yaşlı gəncləri həyatlarından bezdirib intihara, ölümə, onları qəddarlıqları ilə bezdirən komandirlərini öldürməyə sövq edən bir rejimə qarşı çıxdıqları, orduda baş verən kütləvi əsgər ölümlərinə yox dedikləri üçün şərləniblər və bir ildir ki, ailələrindən uzaqdırlar.

Veriləcək olan illər nə onları əqidələrindən uzaqlaşdıra nə də qatı cani edə bilməz, çünki olduqca savadlı və proqressiv olan bu gənclər içəridə də boş durmurlar, durmadan kitab oxuyur, öz mübarizə əzmlərini daha itiləşdirirlər. Dünyanın ən gənc siyasi məhbusu olan Şahin Novruzlu içəridə olduğu bir il müddətində artıq onlarla kitab oxuyub və intellek səviyyəsini gözlə görünəcək səviyyədə genişləndirib. Ancaq istənilən halda bu gənclər həbsdən çıxmalıdır çünki günahsızdır.

Düşünürəm ki, Elmir bəy bu qədər cəsarət göstərib bu gənclərin məhkəməsinə gəlmişdisə daha ciddi məsələlərə diqqət göstərə bilər və hətta bunun üzərində elmi əsaslarla işləyib maraqlı bir yazı ilə dövlət orqanları və cəmiyyətə müraciət edə və gənclərin azadlığını tələb edə bilərdi. Məsələn, diqqəti gənclərin artıq 10 gündür davam edən və valideynlərin dəstək olaraq etdikləri aclıq aksiyasına , atasının həbsindən 10 gün sonra dünyaya gəlmiş və hələ də atasını görə bilməyən körpəyə yönəldə bilərdi. Ancaq Elmir bəy bunu etmədi, çünki edə bilməzdi. Göstərdiyi cəsarət yaraımçıq cəsarət idi və ən ağrılı olan isə bu cür yarımçıq cəsarətlə psixoloq olmaqdır. Ümumən dünya və Elmir bəyin bizə stat gərtirdiyi Qərb praktikasında yarımçıq cəsarət və olmayan vətəndaş mövqeyi ilə heç bir zaman yaxşı hüquqşunas, yaxşı jurnalis, yaxşı psixoloq və ümumən yaxşı heç nə və heç kim olmaq olmur.

Aygül Qurbanova

Kultura.az

Psixoloqa cavab

Uyğun Məqalələr

Bizə dövlət lazımdırmı?

Gəncliyin 20 qəpik ehtiyacı

Kitab. Təsir və əks-təsir