Kultura.az

Metesoy: Dəyərli müəllimim, əvvəla ruhunuz şad olsun, sizin sayənizdə bizi əhatə edən maddi dünyanı məhz sızə və dostunuz Marx müəllimə müraciət etməklə, sizi dinləməklə dərk etməyə başlamışam

Engels: mən də sizə təşəkkürümü bildirirəm, məhz sizin kimi şərqli gənclər bizim məqsəd və mübarizəmizi anlayıb bizlərin səsinə bizi oxumaqla qismən səs verir. Və bizləri ölümsüzləşdirirlər.

Metesoy: Dəyərli müəllimim, sizə sual vermək istəyirəm hansi ki, həmin sual bu maddi və mənəvi dəyərlərin toqquşduğu cəmiyyəti dərk etməyə başlayandan bəri məni çox narahat etməyə başlayib

Engels: Buyurun çalışdığım qədər sualınıza dolğun cavab verəcəm

Metesoy: Dəyərli müəllimim, mənim sualim pantiarxar sistemlə matriarxarliğin mübarizəsilə bağlıdır.Bildiyiniz kimi, Qərb toplumu, həmin məsələni artıq tam olmasa da böyük bir qismini XX əsrin 50-60larinda həll edə bilib. Lakin bu bizim Şərq ellərində hələdə ifrat patriarxalizm öz qüvvəsini saxlayir. Hələ bizim kimi mədəni inkişafa addimlayan müsəlman qafqaz əhlində bu antaqonizm öz spesifikliyi ilə narahatciliq doğurur. Məsələn necə necə elmi əsərlərin müəllimi olan alimlər, abidlərimiz var ki, onlar belə patriarxal mədəniyyət təfəkküründən qopa bilməmiş hətta mədəni formada və gizli şəkildə qadinlarin əşyavilik funksiyasi daşıdığı düşüncəsində qalmaqda davam edirlər. Bundan əlavə problemin bir tərəfi də ondadir ki, əzilməkdə davam edən qadinlar belə onlara yandaşlıq edir onlarin fikirlərini dəyərli hesab edirlər. Bu zülmdən , rüsvayciliqdan, yalanin tuğyan etdiyi əzlaqsizliqdan necə qurtula bilərik?

Engels: Hmm bu suala o qədər də uzun cavab verməyəcəyəm. Sadəcə deyə bilərəm ki, "qadinlar o zaman öz azadlıqlarını eldə edəcəklər ki onlar fərdi formada azad iqtisadi güzəranlarını bərpa etsinlər. Ondan sonra istədikləri kimi azad həyat sürə biləcəklər hətta istədikləri şəxslər sərbəst münasibət qurub birgə yaşaya biləcəklər o zaman cəmiyyətin onlara şamil etdiyi əxlaq normalarini rədd edəcəklər" (Ailə, dövlət və xüsusi mülkiyyətin mənşəyi"

Metesoy: Dəyərli müəllimim, axi qismən iqtisadi güzarani azad olan bir çox qadinlar var ki həllədə cəmiyyətin əxlaq normalarina sinə gəlməkdən cəkinir hətta qorxurlar. Nəticədə həmin mənasiz köhnəlmiş əxlaq normalari donuna bürünüb patriarxal mədəniyyətin kənizi funksiyasi daşımaqdan cəkinmirlər?

Engels: O zaman bu təfəkkür üslübunun bir mövcudluq səbəbi var o da feodal- kapitalist formasiyanin vəhdətinin hələdə siz tərəflərdə qalmasidir.

Metesoy: Dəyərli müəllimim, axi bundan cixiş yolu nədir ya da nədədir?

Engels: Çıxış yolu, birdir, tənqid, özünü tənqid, yalancilari ifşa etmək, əzilənləri başa salmaq birgə təşkilatlanmaqdir yalniz bu yolla köhnəlikdən qurtulmaq olar

(Bu zaman kənardan söhbətə qulaq asan və gülümsəyən Hegel dözməyib yaxinlaşir)

Hegel : Hahahahaha ay yerli,səhərdən sizə qulaq asiram gülməkdən özümü saxlaya bilmirəm siz bu balaca şərqli balasina niyə belə absurt şeylər danişirsiz?

Engels: Başa düşmədim? Niyə absurd olsun bu ki bizim Avropada fpraktiki olaraq gercəkləşməyibmi?

Hegel: Gerçəkləşib bəli həmin fikir yalniz Avropada gerçəkləçib. Əyib olsun sənə heç yaraşdirmadim. Sən və Marx məni 20 ilə yaxin dırindən araşdiribsiniz lakin bir nüansi unudursuz. Bilmirsiz ki mən nə demişəm?

Engels: Nə deyibsiniz?

Hegel: Mən onu demişəm ki, "Şərq heç vaxt azad olmayib, cünki o azadlığin mahiyyətinin nə olduğunu dərk etməyib" (Ruh fəlsəfəsi)

Baxin 150 ildir ki, şərqdə hələ də azadliq anlayişi səhv başa düşülür. Çox gülməli bir hadisəni deyim sizə son illərdə ki, Misir və Tunis hadisələri." Necə necə niqabli qadin etirazcilar arasina qoşuluq demokratiya tələb edirdi. Məgər bu antinomikliyi görmək beləmi cətindir?

Engels: Hmm sosial ziddiyyətlilik və teokratik təfəkürün qaliqlari bunu hələki tələb edir.

Hegel : Yaxşi görək, siz hansi təfəkkürdən və ziddiyyətdən danişirsiz. Tutalim sizin dedikləriniz var nə olsun ki, əsas odur ki, həmin təffəkkürün və ziddiyyətin mahiyyətini dərk edəsən ki, bunu da şərqlilər edə bilməzlər bu mümkün deyil.

Engels: Anlamiram niyə mümkün deyil?

Hegel: Ona görə ki şərqlilərin tarixinə fikir verin hansi formasiyani öz təfəkkürləri vasitəsilə yaradiblar o bir kənara hansi formasiya onlarin mübarizələrinin iradi məhsulu olubdur? Cavab verimmi hec biri yalniz böyük istilalar nəticəsində qərblilərdən hər şeyi əxs ediblər. Bu qədər sadə

Engels: Hmmm

Metesoy: Sizin diskusiyanizi dinləmək həqiqətən mənə xoş oldu təşəkkür edirəm sizə

Engels: Buyur.

Hegel: Buyur. Hə bu arada əziz şərqli körpə mənim dediyim xətrinə dəyməsin. Mən sadəcə sənə həqiqəti deməyə çalişirdim. Bilirsən də həqiqtən aci da olsa qəbul etməlisən

Metesoy: Sizi başa düşürəm bir daha təşəkkürlər.

( Filosoflardan ayrilan Metesoy addimlarini atarkən ürəyində özünündə bilmədiyi bir sizinti hiss etdi. Və həmin ağrı onda gedib catdiği mənzil başına kimi davam etdi)

Tural Metesoy

Kultura.az

Abstrakt dialoq

Uyğun Məqalələr

Hiddətləndirmək üçün şərəfli avaraçılığa son!

“Azərbaycansayağı”

“İmkan verin yaşayaq!”