“Tək dahi” çap olundu
Kitabda müəllifin müxtəlif dövrlərdə ya…
Nəcib Məhfuz 1911-2006 illər aralığında yaşayıb. O, ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı alan yeganə ərəb yazıçısıdır. Yazıçının \"Uşaqların cənnəti\" hekayəsini oxuculara təqdim edirik.
“Uşaqların cənnəti”
-Ata…
-Nə olub?
-Rəfiqəm Nadya və mən həmişə birlikdəyik.
-Bu yaxşıdı, mənim balam.
-Dərsdə, tənəffüsdə, yeməkxanada…
-Əla. O, çox yaxşı və tərbiyəli qızdı.
-Amma “Allahın qanunları” dərsində biz ayrı-ayrı siniflərdə otururuq…
Ata toxumaqla məşğul olan anaya baxdı və onun gülümsədiyini gördü. Özü də gülümsəyərək dedi:
-Bu ki, ancaq “Allahın qanunları” dərsindədi.
-Niyə belə olur, ata?
-Çünki, sən ayrı imandasan, o ayrı.
-Necə?
-Sən müsəlmansan, o xristian.
-Niyə, ata?
-Sən hələ balacasan. Bunu böyüyəndə anlayacaqsan.
-Mən artıq böyüyəm.
-Yox, mənim balam. Sən hələ balacasan.
-Mən niyə müsəlmanam?
Hə… Müasir tərbiyə üsullarından kənara çıxmamaq üçün səbr etməli və ehtiyatla danışmalısan.
-Sənin atan müsəlmandı, anan da. Sən də buna görə müsəlmansan.
-Bəs Nadya?
-Onun atası da, anası da xristiandı. Ona görə o da xristiandı.
-Ona görə ki, onun atası eynək taxır?
-Yox, eynəyin bura dəxli yoxdu. Sadəcə onun babası da xristian olub.
O, uzaq əcdadları sadalamağı və bu yolla qızını bezdirməyi, nəhayət qızın mövzunu dəyişəcəyini düşündü. Amma qız soruşdu:
-Bəs hansı yaxşıdı – müsəlman olmaq, yoxsa xristian?
Bir az düşünən ata cavab verdi:
-Hər ikisi yaxşıdı.
-Axı hansısa daha yaxşı olmalıdı.
-Hər iki din yaxşıdı.
-Bəlkə, Nadya ilə ayrılmamaq üçün mən də xristian olum?
-Yox,qızım. Bu mümkün deyil. Hər kəs öz valideynlərinin dinini qoruyub saxlamalıdı.
-Axı niyə?
…Həqiqətən də müasir tərbiyə asan iş deyil!
-Bəlkə sən bu sualları böyüyəndən sonra verəsən?
-Yox ata.
-Yaxşı. Sən dəbin nə olduğunu bilirsən? Bax, birisi bir dəblə ayaqlaşır, digəri başqa dəblə. Müsəlman olmaq müasirlikdi, ən sonuncu dəbdi. Buna görə də sən müsəlman olaraq qalmalısan.
-Demək Nadya köhnə dəblidi?
Deyəsən,o hardasa səhv edib. İndi necə etməli?
– Bu zövq məsələsidi. Amma hər kəs öz valideynlərinin dininə sitayiş etməlidi.
-Olar mən Nadyaya deyim ki, o köhnə dəblidi?
-Hər bir din yaxşıdı – ata tələsik əlavə etdi – müsəlmanlar da, xristianlar da eyni Allaha ibadət edir.
-Bəs niyə onlar fərqli otaqlarda ibadət edir?
-Çünki hər kəs öz bildiyi kimi ibadət edir..
-Necə yəni öz bildiyi kimi?
-Bunu gələn və ya ondan sonrakı il biləcəksən. Hələlik bu qədərini bil ki, müsəlmanlar da, xristianlar da Allaha etiqad edir.
-Bəs Allah kimdi?
Burda artıq ata özünü itirdi. Sakitliyini qorumağa çalışaraq soruşdu.
-Bəs məktəbdə müəllimə bu haqda nə deyir?
-O, Qurandan surə oxudu. Bizsə əzbərlədik. Amma mən heç nə anlamadım. Allah kimdi, ata?
-O, dünyadakı hər şeyin yaradıcısıdı.
-Hər şeyin?
-Hə, hər şeyin.
-Bəs yaradıcı nədir?
-Yəni hər şeyi O yaradıb.
-Necə yaradıb?
-Özünün əzəməti ilə.
-Bəs O harda yaşayır?
-Dünyanın hər yerində.
-Bəs dünya var olmayanda harda yaşayıb?
-Yuxarıda, göydə.
-Səmada?
-Hə.
-Mən onu görmək istəyirəm.
-Bu mümkün deyil.
-Hətta televizorda da?
-Hətta televizorda da.
-Onu heç kim görməyib?
-Heç kim.
-Bəs sən hardan bilirsən ki, O göydədi?
-Çünki bu belədir.
-Bəs Onun göylərdə olduğunu ilk dəfə kim bilib?
-Peyğəmbərlər.
-Peyğəmbərlər?
-Hə. Məsələn, Məhəmməd peyğəmbər.
-Bəs o bunu hardan bilib?
-Özünün xüsusi gücü sayəsində.
-Onun gözləri çox yaxşı görürdü, hə?
-Hə.
-Niyə, ata?
-Çünki, Allah onu belə yaradıb.
-Niyə axı?
Kişi qalan səbrini də itirərək cavab verdi:
-Çünki O, etmək istədiyi hər şeyi edə bilir.
-O necədir ki?
-Çox qüdrətli, çox güclü, hər şeyi bacaran.
-Sənin kimi. Hə, ata?
Gülməyini güclə saxladı.
-Onun tayı-bərabəri yoxdu.
-Bəs niyə göydə yaşayır?
-Çünki, yer Onun üçün kiçikdir.
Qız bir az düşünüb dedi:
-Amma Nadya deyir ki, o yerdə yaşayıb.
-Çünki, O yerdə baş verən hər şeyi bilir.
-Nadya həm də deyir ki, Onu öldürüblər…
-Yox, balaca. Onlar elə düşünürdü ku, Onu öldürüblər. Amma O sağdır, yaşayır.
-Onda babam da sağdı, hə?
-Yox, o həqiqətən ölüb.
-Niyə?
-Xəstə idi, ona görə.
-Bacım da xəstədi. O da öləcək?
O, arvadının qəzəbli baxışlarını öz üzərində hiss edərək alnını qırışdırdı.
-Yox, Allahın köməyi ilə o sağalacaq.
-Bəs babam niyə öldü?
-O, xəstə və qoca idi.
-Sən də xəstələnmişdin və qocasan. Sən niyə ölmədin?
Ana qıza acıqlandı. Heç nə dərk etməyən qız bundan özünü itirdi. Tərəddüdlə gah anasına, gah atasına baxdı.
-Bizim ölümümüz Allahın ixtiyarındadır. O nə zaman istəsə, onda da öləcəyik – nəhayət ata cavab verdi.
-Bəs O niyə bizim ölümümüzü istəyir?
-Hər şey Onun hökmü ilə baş verir.
-Bəs ölüm yaxşıdı?
-Yox, mənim balam.
-Bəs niyə Allah pislik edir?
-Pislik deyil. Əgər Allah lazım bilirsə, deməli insanlar ölməlidi.
-Axı özün dedin ki, ölüm pisdi?
-Mən səhv etdim, balaca.
-Bəs niyə sənə "öləcəksən" deyəndə anam acıqlandı?
-Çünki, Allah hələ bunu istəmir. İstəmirsə biz də bunu dilə gətirməməliyik.
-Bəs nə vaxt istəyəcək?
-O bizi bu dünyaya göndərir, lazımi vaxtda isə buradan aparır.
-Niyə?
-Bizim bu dünyadan gedənə qədər yaxşılıq edə bilməyimiz üçün.
-Bəs niyə burda qala bilmərik?
-Əgər insanlar dünyanı tərk etməsələr, başqa insanlara yaşamaq üçün yer çatmaz.
-Bütün yaxşı şeylər bu dünyada qalacaq?
-Biz daha yaxşı şeylərin olduğu daha yaxşı yerə gedəcəyik.
-Hara?
-Yuxarı, göylərə.
-Allahın yanına?
-Hə.
-Onu görəcəyik?
-Hə.
-Bu yaxşıdı?
-Əlbəttə.
-Elə buna görə də biz getməliyik, hə?
-Amma hələ biz edə biləcəyimiz qədər yaxşılıq etməmişik.
-Bəs babam etmişdi?
-Hə.
-O nə etmişdi?
-Ev tikmiş, bağ salmışdı.
-Bəs əmim oğlu Tutu nə etmişdi?
Ata ümidsiz baxışlarını anaya tərəf çevirərək yardım istədi. Sonra isə dedi:
-Getməzdən əvvəl o da balaca bir evcik tikmişdi.
-Bəs qonşumuzun oğlu Lulu? Məni döyür, heç bir yaxşılıq etmir.
-O, dəcəldi.
-O da öləcək?
-Allahın istəyi olduğu zaman öləcək.
-Amma o heç bir yaxşılıq etməyib.
-Hamı ölür. Kim yaxşılıq edibsə, Allahın yanına gedir, pislik edənlər tonqalda yanır.
O, köksünü ötürdü, bir qədər susdu. Ata isə özünü tamamilə üzgün hiss edirdi. Görəsən o qızının suallarını düzgün cavablandırırdı? Bu zaman qız yenidən dilləndi:
-Mən həmişə Nadya ilə bir yerdə olmaq istəyirəm.
Onun təəccüblə baxdığını görüb izah etdi:
-Hətta “Allahın qanunları” dərsində də.
O, bərkdən qəhqəhə çəkdi. Ana da güldü.
-Heç vaxt ağlıma gəlməzdi ki, uşaqlarla bu cür mövzuları müzakirə etmək olar.
Arvadı cavabında:
-Qızımız böyüdükdə sən ona bütün şübhələrini deyə bilərsən.
O, cəld arvadına tərəf çevrilib bunu ciddi, yoxsa zarafatla dediyini anlamağa çalışdı. Lakin, qadın yenidən toxumaqla məşğul idi.
Tərcümə etdi: Xatirə Nurgül
Sim-sim.az
